“नवजात वासराची काळजी योग्य पद्धतीने घेतली नाही, तर त्याचे आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात.”
नवजात वासराची काळजी घेताना स्वच्छता सर्वात महत्त्वाची आहे.”
“शेती व्यावसायिकांनी नवजात वासराची काळजी योग्य प्रकारे घ्यावी.”
“लसीकरण हे नवजात वासराची काळजीचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे.”
नवजात वासराची काळजी घेताना दूध पाजण्याचे योग्य नियम
🔸 वासराच्या जन्मावेळी घ्यावयाची तात्काळ काळजी
1. श्वासोच्छ्वास सुरू आहे का, ते तपासा
जन्मल्यानंतर लगेच वासराचा श्वास चालतो का, हे पाहणे आवश्यक आहे.
2. नाक आणि तोंड स्वच्छ करा
वासराचे नाक आणि तोंड स्वच्छ कापडाने पुसून टाका.
3. नाळ तोडणे आणि साफ करणे
नाळ आपोआप तुटते, पण ती स्वच्छ करताना आयोडीन लावा.
4. तापमान सावरणे
वासराचे शरीर तापमान ३८.५°C ते ३९.५°C असावे.
🔸 नवजात वासराची काळजी आणि लसीकरणाचे महत्त्व
1. आईचे पहिले दूध – कोलोस्ट्रम द्या
पहिल्या २ तासांत कोलोस्ट्रम देणे फार महत्त्वाचे असते.
2. किती प्रमाणात द्यावे?
जन्मानंतर पहिल्या १२ तासांत वासराला १०% वजनाइतके दूध द्यावे.
3. कोलोस्ट्रमचे फायदे
हे दूध रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते आणि वासराला जंतुसंसर्गापासून वाचवते.
🔸 वासराला योग्य वातावरण द्या
1. कोरडे आणि उबदार स्थान असावे
जन्मल्यानंतर थंडीपासून संरक्षण करणे आवश्यक आहे.
2. बिछान्याला गवत, भूसा वापरा
शुष्क गवताचा वापर करा. ओलसर जागा टाळा.
3. थेट वारा, पाऊस टाळा
वासराच्या अंगावर थेट वारा लागू देऊ नका.
🔸 दूध पाजण्याचे योग्य नियोजन
1. दूध पाजण्याची वेळ ठरवा
दररोज २ वेळा नियमित वेळेवर दूध द्या.
2. साजूक दूध वापरा
गरम दूध नाही, कोमट दूध द्या. तापमान ३७°C असावे.
3. बोतल किंवा कटोरीने दूध द्या
वासराला चोखता येईल अशा प्रकारे दूध द्या.
🔸 लसीकरण आणि वैद्यकीय निगा
1. लसीकरण वेळेवर करा
टीबी, ब्रुसेलोसिस, एफएमडी या रोगांविरोधात लसी वेळेवर घ्या.
2. कृमिनाशक औषधे द्या
दोन आठवड्यांनी प्रथम कृमिनाशक द्या. दर महिन्याला देत राहा.
3. थर्मामीटरने ताप तपासा
वासराला ताप आल्यास त्वरित पशुवैद्यक सल्ला घ्या.
🔸 वासराचा आहार हळूहळू बदलणे
1. दोन आठवड्यांनंतर कडधान्य द्या
हळूहळू हिरवा चारा, सूखा चारा खायला द्या.
2. चाऱ्याचे प्रमाण वाढवा
वासराची चर्वण क्रिया सुधारते, तेव्हा प्रमाण वाढवा.
3. पाणी पिण्याची सवय लावा
ताजे, स्वच्छ पाणी दररोज द्या.
🔸 तीन महिन्यांपर्यंतची काळजी
1. वजन मोजा
प्रत्येक महिन्याला वासराचे वजन मोजा.
2. लंघन टाळा
दूध किंवा आहार चुकवू नका. ते नियमित ठेवा.
3. खेळण्यास मोकळीक द्या
वासराला मोकळ्या जागेत फिरू द्या.
🔸 सामान्य आजार आणि काळजी
1. अतिसार
पाणी कमी होऊ नये म्हणून ओआरएस द्या.
2. खोकला, सर्दी
ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
3. अंगदुखी, ताप
ताप १०२°F पेक्षा जास्त झाल्यास उपचार आवश्यक.
🔸 वासराची ओळख पटवा
1. टॅग लावा
कानात टॅग लावून क्रमांक नोंदवा.
2. माहिती लिहून ठेवा
वासराचा जन्म, वजन, लस आणि औषधांची माहिती नोंद ठेवा.
🔸 आधुनिक उपाय आणि उपाययोजना
1. डिजिटल थर्मामीटर
ताप मोजण्यासाठी अचूक थर्मामीटर वापरा.
2. मोबाइल अॅप्स
वासराच्या आरोग्यासाठी पशुधन अॅप्स वापरा.
3. सल्ला हवं असल्यास
“VetHealtho.in” किंवा कृषी तंत्रज्ञान पोर्टल वर सल्ला घ्या.
🟩 निष्कर्ष:
नवजात वासराची काळजी घेणे ही काळजीपूर्वक आणि नियोजनबद्ध प्रक्रिया आहे. कोलोस्ट्रमपासून आहार, लसीकरण, तापमान ते वैद्यकीय निगेपर्यंत प्रत्येक पायरी महत्त्वाची आहे. योग्य वेळेवर घेतलेल्या पावलांमुळे वासराचे आयुष्य निरोगी होते.
Home | BAIF Development Research Foundation
Home | Indian Council of Agricultural Research Krishi Bhavan
