गायींसाठी किटकनाशक फवारणी ही प्रत्येक पशुपालकासाठी गरजेची प्रक्रिया आहे. गोठ्यातील कीटक, डास, माश्या, आणि टिक्स यामुळे गायींना त्रास होतो व दूध उत्पादनात घट होते. त्यामुळे वेळोवेळी योग्य पद्धतीने फवारणी करणे महत्त्वाचे असते.
पशुपालन करताना गोठ्यातील स्वच्छता राखणे ही अत्यंत गरजेची बाब असते. यामध्ये सर्वात महत्त्वाचा भाग म्हणजे गायींसाठी कीटकनाशक फवारणी वेळेवर करणे. गोठ्यात कीटक, डास, टिक्स किंवा माश्या असतील तर गायींच्या आरोग्यावर त्याचा थेट परिणाम होतो.
🕒 फवारणीची योग्य वेळ
- सकाळच्या किंवा संध्याकाळच्या वेळेस फवारणी करावी.
- जनावरे गोठ्यात नसताना ही फवारणी करावी.
- दर १० ते १५ दिवसांनी फवारणी केली जावी.
🧴 कोणते औषध वापरावे?
- सायपरमेथ्रिन (Cypermethrin)
- डेल्टामेथ्रिन (Deltamethrin)
हे दोन कीटकनाशके वापरल्यास डास व टिक्स नियंत्रणात येतात.
🧼 फवारणीची पद्धत
- गोठा साफ करून कोरडा करावा.
- औषध पाण्यात योग्य प्रमाणात मिसळून स्प्रे मशीन वापरावी.
- फवारणी करताना मास्क व हातमोजे वापरावेत.
- फवारणीच्या ४–५ तासानंतरच गायींना गोठ्यात परत आणावे.
🌿 नैसर्गिक उपाय
जर तुम्ही नैसर्गिक पद्धतीने फवारणी करु इच्छित असाल, तर निलगिरी तेल किंवा गोमूत्र आणि हळदीचा अर्क मिसळून स्प्रे करणे फायदेशीर ठरते.
फवारणीपूर्वी लक्षात ठेवायच्या गोष्टी
- पशुवैद्यक सल्ला घ्या – कोणतेही नवीन औषध वापरण्याआधी स्थानिक पशुवैद्यकांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. काही वेळेस औषधांचा दुष्परिणामही होऊ शकतो.
- औषधाची तारीख तपासा – बाजारातून कीटकनाशक खरेदी करताना उत्पादन व समाप्ती तारीख तपासावी.
- औषधांचे प्रमाण पाळा – औषधाची मात्रा अधिक किंवा कमी केली तर त्याचा परिणाम प्रभावी होणार नाही. कंपनीच्या सूचनांनुसार औषध पाण्यात मिसळा.
⚠️ चुकीच्या फवारणीचे दुष्परिणाम
- गायींना त्वचेची जळजळ होऊ शकते
- दुधात औषधाचे अंश मिसळण्याचा धोका
- जनावरांमध्ये अस्वस्थता आणि दूध उत्पादनात घट
👉 त्यामुळे फवारणी करताना योग्य अंतर आणि काळजी पाळणे आवश्यक असते.
💡 फवारणीनंतरच्या काळजी
- गोठ्यात फवारणी झाल्यानंतर ४–५ तास कोणतेही जनावर सोडू नये.
- गायींच्या अणदुधावर (udder) औषध लागू होऊ नये, याची काळजी घ्या.
- फवारणी झाल्यानंतर गोठा व्यवस्थित वायुवीजन करूनच जनावरे परत आणा.
🛑 फवारणी करताना टाळाव्या लागणाऱ्या चुका
- गायी असताना फवारणी करणे
- औषध अत्यंत जास्त प्रमाणात वापरणे
- फवारणीसाठी वापरलेल्या पाण्यातील स्वच्छतेकडे दुर्लक्ष
- उष्णतेच्या तीव्र काळात (दुपारी) फवारणी करणे
📌 पर्यावरणपूरक आणि सेंद्रिय पर्याय
- गोमूत्र आधारित स्प्रे – गोमूत्र, हळद आणि निलगिरी तेल यांचे मिश्रण नैसर्गिक कीटकनाशक म्हणून काम करते.
- नीम अर्क – नीमाच्या पानांचा काढा स्प्रे म्हणून वापरल्यास माशा व डासांपासून बचाव होतो.
- भुंगा सापळे – माशांसाठी प्रकाश आकर्षित करणारे सापळे गोठ्यात वापरल्यास फवारणीची गरज कमी होते.
📊 फवारणीची नोंद ठेवा
- दरवेळी फवारणी केल्याची तारीख, औषधाचे नाव आणि प्रमाणाची नोंद करून ठेवा.
- यामुळे वेळोवेळी नियंत्रण करता येते आणि समस्यांवर उपाय शोधणं सोपं होतं.
