देशी गाय शेती – नैसर्गिक शेतीसाठी फायदेशीर पर्याय

देशी गाय आणि नैसर्गिक शेती: शाश्वत शेतीचे भविष्य

भारतात पारंपरिक पद्धतीने चालत आलेली शेती आणि देशी गाय यांचे संबंध अतूट आहेत. आजच्या काळात रासायनिक खतांचा अतिवापर, कीटकनाशकांचे दुष्परिणाम, मातीची सुपीकता कमी होणे यामुळे शेतकरी पुन्हा नैसर्गिक शेतीकडे वळत आहेत. आणि त्यासाठी सर्वात विश्वासार्ह साथीदार म्हणजे देशी गाय.

देशी गाय म्हणजे काय?

देशी गाय ही भारतातच विकसित झालेली गायीची जात आहे. गीर, साहीवाल, राठी, थरपारकर, कोंकणकनी, देवणी अशा अनेक प्रजाती देशभर आढळतात. या गायी उष्ण हवामानास अनुरूप आहेत, त्यांचे दूध पौष्टिक असते आणि त्यांचे शेण-गोमूत्र हे नैसर्गिक शेतीसाठी अमूल्य ठरते.

देशी गाय आणि नैसर्गिक शेतीतील महत्त्व

✅ नैसर्गिक खताचा स्रोत

देशी गायच्या शेणापासून कंपोस्ट, घनजिवामृत, तर गोमूत्रापासून जिवामृत, अमृतपाणी इ. नैसर्गिक खते बनवता येतात.

✅ कीटकनाशक निर्मिती

गोमूत्राचा उपयोग करून नैसर्गिक कीटकनाशक तयार करता येते, ज्यामुळे पिकांना नुकसान न करता रोग नियंत्रण शक्य होते.

✅ पंचगव्यचा वापर

दूध, दही, तूप, गोमूत्र आणि शेण यांचे मिश्रण म्हणजे पंचगव्य. हे पिकांना बळकटी देण्याचे काम करते.

✅ जमीन सुपीकतेचा विकास

शेण-गोमूत्रामुळे जमिनीतील जिवाणू वाढतात आणि सुपीकता टिकते.

देशी गाय शेतीची फायदे

• उत्पादन खर्च कमी होतो
• उत्पादन शाश्वत व सेंद्रिय असते
• पर्यावरणपूरक पद्धती
• जमिनीचा पोत व सुपीकता टिकते
• बाजारात सेंद्रिय उत्पादनाला जास्त मागणी

देशी गायीपासून मिळणारी उत्पादने

सरकारच्या योजना

👉 अधिक माहितीसाठी भेट द्या: https://mahadbt.maharashtra.gov.in

नैसर्गिक शेतीत वापरले जाणारे घटक

• जिवामृत
• घनजिवामृत
• अमृतपाणी
• पंचगव्य
• नैसर्गिक कीटकनाशक

प्रत्यक्ष अनुभव

सोलापूर जिल्ह्यातील एका शेतकऱ्याने देशी गायींच्या मदतीने संपूर्ण नैसर्गिक शेती केली आणि उत्पादनात २०% वाढ मिळवली. त्याने कोणतेही रासायनिक खत किंवा कीटकनाशक वापरले नाही. जमिनीचा पोत सुधारला आणि बाजारात त्याच्या सेंद्रिय भाजीपाल्याला जास्त दर मिळाला.

शेतकऱ्यांसाठी टिप्स

• गोठा नेहमी स्वच्छ ठेवा
• गायींचे नियमित लसीकरण करा
• संतुलित आहार द्या
• गोमूत्र साठवण्यासाठी टाकी तयार ठेवा
• नैसर्गिक खत वेळेवर पिकात वापरा